Od 25 listopada 2018 r. obowiązuje (z wyjątkami) ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta reguluje, po raz pierwszy, zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.

Do tej pory, wraz ze śmiercią przedsiębiorcy (osoby fizycznej) następowało „wygaszenie” prowadzonego przedsiębiorstwa, w wyniku czego wg wyników kontroli NIK m.in.:

• nie było możliwości posługiwania się, choćby tymczasowo, firmą (nazwą) przedsiębiorcy, która identyfikuje w obrocie prawnym nie tylko jego, ale także jego przedsiębiorstwo;
• wygasały umowy o pracę i – co do zasady – pełnomocnictwa dla pracowników i współpracowników;
• wygasały niektóre umowy cywilnoprawne (np. umowy z kontrahentami);
• wygasały decyzje administracyjne niezbędne do prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej (koncesje, licencje, zezwolenia);
• nie było możliwości płynnej kontynuacji rozliczeń podatkowych, w tym  posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej (NIP) zmarłego przedsiębiorcy;
• występowały trudności w dostępie do rachunku bankowego prowadzonego na potrzeby działalności przedsiębiorstwa i możliwości dokonywania z niego wypłat;
• istniał obowiązek zwrotu pomocy publicznej otrzymanej na podstawie umów, które nie zostały jeszcze wykonane, w całości wraz z odsetkami od dnia jej przekazania przez podmiot finansujący.

Nowa ustawa [1] wprowadza m.in. zasady powołania zarządcy sukcesyjnego (przed śmiercią przedsiębiorcy, albo do 2 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy), który będzie zarządzać wyodrębnioną częścią majątku stanowiącą „przedsiębiorstwo w spadku” we własnym imieniu na rachunek następców prawnych przedsiębiorcy w okresie do działu spadku.

Rozdział 7 ustawy [1], który ma tytuł: „Decyzje, działalność regulowana i wpisy do rejestru działalności regulowanej oraz innych rejestrów” wreszcie umożliwia przeniesienie na następców prawnych przedsiębiorcy praw i obowiązków administracyjnych, wynikających z koncesji, zezwoleń licencji i pozwoleń, związanych z przedsiębiorstwem albo ich tymczasowego wykonywania przez zarządcę sukcesyjnego, z tym że decyzja związana z przedsiębiorstwem nie wygasa, jeżeli:

• w terminie do 3 miesięcy od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, zarządca sukcesyjny złoży wniosek o potwierdzenie możliwości wykonywania tej decyzji;
• w terminie do 6 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, właściciel przedsiębiorstwa w spadku złoży wniosek o przeniesienie na niego tej decyzji, albo – w przypadku gdy zmarły był wspólnikiem spółki cywilnej –  inny wspólnik złoży wniosek o przeniesienie na niego tej decyzji.

Ustawa [1] zmienia 64 ustawy, m.in.:

– Kodeks postępowania administracyjnego, m.in. w art. 30 dodano § 4a:

 § 4a. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych, wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa strony, w razie jej śmierci w toku postępowania, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem strony, na jej miejsce wstępuje zarządca sukcesyjny. W przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego do postępowania toczącego się z udziałem zarządcy sukcesyjnego na jego miejsce wstępują następcy prawni zmarłego.

– Kodeks cywilny, m.in. dodano art. 1038¹:

Art. 1038¹. W przypadku gdy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo, dział spadku obejmuje to przedsiębiorstwo z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia kontynuacji prowadzonej przy jego wykorzystaniu działalności gospodarczej, chyba że spadkobiercy oraz małżonek spadkodawcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie, nie osiągnęli porozumienia co do kontynuacji tej działalności.

– ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, m.in. dodano art. 27d:

Art. 27d. § 1. W przypadku gdy zobowiązany będący przedsiębiorcą zmarł przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, w tytule wykonawczym wskazuje się imię i nazwisko zobowiązanego oraz firmę zobowiązanego z dodaniem oznaczenia „w spadku”.
§ 2. Tytuł wykonawczy, o którym mowa w § 1, uprawnia do przeprowadzenia egzekucji z majątku przedsiębiorstwa w spadku. Prawa i obowiązki zobowiązanego wykonuje zarządca przedsiębiorstwa w spadku.

– Kodeks pracy, w art. 63² dodano m.in. § 5:

§ 5. W przypadku gdy zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym nie ustanowiono zarządu sukcesyjnego z chwilą śmierci pracodawcy, umowa o pracę wygasa z upływem 30 dni od dnia śmierci pracodawcy, chyba że przed upływem tego terminu osoba, o której mowa w art. 14 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, albo zarządca sukcesyjny uzgodni z pracownikiem, na mocy pisemnego porozumienia stron, że stosunek pracy będzie kontynuowany na dotychczasowych zasadach: (…)

– Prawo bankowe, m.in. dodano art. 59c:

„Art. 59c. 1. Po śmierci przedsiębiorcy bank nadal prowadzi rachunek bankowy związany z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny (…)

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz. U. poz. 1629)

Tematy powiązane

Sukcesja decyzji
Sukcesja pozwolenia przy przekształceniu spółki
Przenoszenie praw i obowiązków przy przekształceniach podmiotów

Zobacz też

Praktyczny poradnik

Praktyczny poradnik_2

Wyniki kontroli NIK: „Duże zmiany w sferze dziedziczenia przedsiębiorstw”

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii:

#MinMariuszHaładyj dziś w @RadiowaJedynka mówił o #SukcesjaFirm. Ustawa, przygotowana przez @MPiT_GOV_PL, wchodzi w życie już w niedzielę. Zachęcamy przedsiębiorców do tego,by dali swoim firmom szansę na rozwój w sztafecie pokoleń 👨‍👩‍👧‍👦i wyznaczali zarządców sukcesyjnych 🤝. pic.twitter.com/Y7H6AySG0W

— Ministerstwo Rozwoju i Technologii (@MRiTGOVPL) November 23, 2018

Skomentuj...