1 września 2022 r. wejdą w życie zaostrzone sankcje, które wprowadziła ustawa z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej.

Szeroko rozumiane przepisy w zakresie ochrony środowiska nakładają na podmioty korzystające ze środowiska różne daniny publiczne, tzw. opłaty środowiskowe, jak również są podstawą do nakładania różnego rodzaju sankcji pieniężnych. Kary za przestępczość środowiskową przewidują też inne ustawy – m.in. Kodeks karny i Kodeks wykroczeń. Jednak nie wszystkie opłaty i kary jednakowo są traktowane przez przepisy podatkowe.

Opłaty środowiskowe uznaje się za koszty pośrednie, gdyż nie można ich bezpośrednio powiązać z konkretnymi przychodami podatnika, ale związane są z całokształtem prowadzonej przez niego działalności. Jeżeli są spełnione wszystkie kryteria zaliczenia opłaty środowiskowej do kosztów uzyskania przychodu, to rozlicza się ją podatkowo w dacie jej poniesienia, czyli w dniu, na który ujęto ją jako koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) (art. 15 [1] oraz art. 22 [2]).

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 pkt 18, 19, 19a, 19b, 19c, 19d, 19e, 21, 29, 54 [1] oraz art. 23 ust. 1 [2]) m.in.:

• grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar;
• kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu:
  – nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska (dotyczy m.in. ustaw: UCZIP, POŚ, UPROD, UWŚ, URP, USZ, UMPO, UOW, UOOŚ, UBA, USCHM, UO2, UGOPAK, UOZON2, UHE3, USEE2, PW2)
  – niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
• (od 2003 r.) dodatkowej opłaty produktowej, o której mowa w art. 17 ust. 2 UPROD, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest poniesiona opłata produktowa, o której mowa w art. 12 ust. 2 UPROD (opłata produktowa za niewykonany odzysk i recykling)
• (od 2006 r.) dodatkowej opłaty za brak sieci zbierania pojazdów, o której mowa w art. 17 ust. 2 URP, z tym że kosztem uzyskania przychodów są poniesione opłaty, o których mowa w art. 14 ust. 1 URP (opłata za brak sieci zbierania pojazdów) oraz art. 28a ust. 1 URP (opłata za nieosiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji), z wyłączeniem połowy opłaty ustalonej zgodnie z art. 28a ust. 4 URP
• (od 2016 r.) dodatkowej opłaty produktowej, o której mowa w art. 77 ust. 2 USEE2, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest poniesiona opłata, o której mowa w art. 72 ust. 2 USEE2 (opłata produktowa za nieosiągnięty poziom zbierania, odzysku lub przygotowania do ponownego użycia i recyklingu zużytego sprzętu)
• (od 2010 r.) dodatkowej opłaty produktowej, o której mowa w art. 42 ust. 2 UBA, z tym że kosztem uzyskania przychodów są poniesione wydatki, o których mowa w art. 37 ust. 4 UBA (przeznaczone albo przekazane kwoty na publiczne kampanie edukacyjne), oraz poniesione opłaty, o których mowa w art. 38 ust. 2 UBA (opłata produktowa za nieosiągnięty poziom zbierania zużytych przenośnych baterii i akumulatorów)
• (od 2014 r.) dodatkowej opłaty produktowej, o której mowa w art. 37 ust. 2 UGOPAK, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest poniesiona opłata produktowa, o której mowa w art. 34 ust. 2 UGOPAK (opłata produktowa za nieosiągnięty poziom odzysku lub recyklingu, a od 2022 r. – recyklingu)
• odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej
• odpisów na fundusz rekultywacji w wysokości przekraczającej kwotę określoną przez podatnika na dany rok w planie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych, skorygowaną o kwotę pozostałości środków tego funduszu według stanu na początek roku podatkowego (uwaga – dotyczy to tylko osób prawnych),
• opłat sankcyjnych, które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wpłacie do budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego (uwaga – w przypadku prowadzących zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej dotyczy to opłat z ustaw m.in.: POŚ, UPROD i URP określonych w [3] jako sankcyjne!)

Opłata recyklingowa, o której mowa w art. 40c UGOPAK, pobrana w jednostce handlowej za 'foliówki’ jest przychodem (art. 12 ust. 1 pkt 11 [1], art. 14 ust. 2 pkt 18 [2]), a wniesiona następnie na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa jest kosztem uzyskania przychodu (art. 15 ust. 1aa [1], art. 22 ust. 1aa [2]).

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
[2] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowych od osób fizycznych
[3] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 lipca 2004 r. w sprawie wykazu opłat o charakterze sankcyjnym (uwaga – rozporządzenie dotyczy tylko prowadzących zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej)
UCZIP – Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
POŚ – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska
UPROD – Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej
UWŚ – Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
URP – Ustawa dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
USZ – Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
UMPO – Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów
UOW – Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych
UOOŚ – Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
UBA – Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach
USCHM – Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach
UO2 – Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
UGOPAK – Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
UOZON2 – Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych
UHE3 – Ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
USEE2 – Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
PW2 – Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Tematy powiązane

Zakłady pracy chronionej zwolnione są z opłaty za usługi wodne

komentarze 2

1. 
   1 Joanna Wilczyńska napisał(a) 11:28, 04.09.2022:

   Od 1 września obowiązują zaostrzone kary, które wprowadziła ustawa z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej,
   a już jest projekt kolejnych zmian, który m.in. przewiduje, że obecnie obowiązująca treść:
   'Art. 7. Wobec podmiotu zbiorowego sąd orzeka karę pieniężną w wysokości od 1000 do 5 000 000 złotych, nie wyższą jednak niż 3% przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego.”
   ma brzmieć:
   'Art. 7. Wobec podmiotu zbiorowego sąd orzeka karę pieniężną w wysokości
   od 10 000 do 30 000 000 złotych.’

2. 
   2 Marian napisał(a) 11:34, 22.09.2022:

   Dzień dobry, chciałbym spytać w takim razie, co można uznać za koszt uzyskania przychodu? Odbiory odpadów przemysłowych? Pomiary środowiskowe potrzebne do wydania decyzji?

Skomentuj...