Komunalne osady ściekowe wg nowej ustawy

Pytanie: Jak należy interpretować pojęcie władającego powierzchnią ziemi w rozumieniu 96 ust. 2 projektu ustawy o odpadach z 14 grudnia 2012 r., któremu mogą być przekazywane komunalne osady ściekowe przez wytwórcę? [J.T.]

Odpowiedź: Do pojęć określonych w obowiązującej od 23.01.2013 r. ustawie z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, które nie zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 1 UO2, moim zdaniem należy stosować definicje z art. 3 POŚ, gdyż wynika to z § 148 Zasad techniki prawodawczej [4]:

§ 148. Jeżeli w ustawie zachodzi wyjątkowo potrzeba odstąpienia od znaczenia danego określenia ustalonego w ustawie określanej jako „kodeks” lub „prawo” lub innej ustawie podstawowej dla danej dziedziny spraw, wyraźnie podaje się inne znaczenie tego określenia i zakres jego odniesienia, używając zwrotu: „w rozumieniu niniejszej ustawy określenie …. oznacza ….” albo zwrotu: „ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o …. należy przez to rozumieć …”.

Rozdział 4 UO2 dotyczy stosowania komunalnych osadów ściekowych. W uzasadnieniu do ustawy na etapie jej projektu wniesionego do Sejmu czytamy:

Niniejszy rozdział stanowi powtórzenie dotychczas obowiązujących przepisów art. 43 ustawy o odpadach, określających warunki niezbędne dla stosowania komunalnych osadów ściekowych na powierzchni ziemi.

Tak miało być, ale nie tak to wyszło, gdyż wg art. 96 ust. 2 UO2 obecny przepis dotyczący przekazywania komunalnych osadów ściekowych brzmi:

2. Komunalne osady ściekowe mogą być przekazywane do stosowania władającemu powierzchnią ziemi wyłącznie przez wytwórcę tych osadów.

natomiast wg art. 43 ust. 1a UO odpowiedni przepis brzmiał:

1a. Komunalne osady ściekowe mogą być przekazywane właścicielowi, dzierżawcy lub innej osobie władającej nieruchomością, na której mają być stosowane, wyłącznie przez wytwórcę tych osadów.

Stary przepis był jednoznaczny – dopuszczał przekazanie osadów do stosowania na danej nieruchomości wyłącznie przez ich wytwórcę (bez pośredników), ale stosować osady mógł każdy władający tą nieruchomością (właściciel, dzierżawca lub inna osoba).

Różnica między nowym a starym przepisem jest istotna dla wytwórców komunalnych osadów ściekowych (głównie gminnych oczyszczalni ścieków) oraz dla stosujących takie osady.

Jako że w UO2 nie ma definicji „władającego powierzchnią ziemi”, a ustawą nadrzędną dla UO2 jest Prawo ochrony środowiska, więc moim zdaniem zgodnie z § 148 Zasad techniki prawodawczej [4] do interpretacji art. 96 ust. 2 UO2 należy zastosować definicję z art. 3 pkt 44 POŚ:

Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
44) władającym powierzchnią ziemi – rozumie się przez to
właściciela nieruchomości, a jeżeli w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem – podmiot ujawniony jako władający

Z tego wynika, że obecnie na podstawie nowego przepisu art. 96 UO2, podobnie jak było wg starego przepisu art. 43 UO, wytwórca komunalnych osadów ściekowych może przekazać te osady właścicielowi, dzierżawcy lub innej osobie władającej nieruchomością, z tym że obecnie jest ograniczenie do władających nieruchomością wyłącznie wpisanych w ewidencji gruntów i budynków. Tu trzeba mieć na uwadze to, że w ewidencji tej dzierżawca nie zawsze będzie wpisany, gdyż wpis jest na wniosek i dotyczy umów dzierżawy co najmniej na 10 lat zapewniających emeryturę lub rentę rolniczą.

Wg § 10 i 11 rozporządzenia [5] ewidencja gruntów i budynków obejmuje dane dotyczące:

właścicieli nieruchomości,
osób i jednostek organizacyjnych władających nieruchomością, w przypadku braku danych o właścicielu (na podstawie decyzji starosty),
użytkowników wieczystych gruntów,
jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd lub trwały zarząd nieruchomościami,
państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych,
organów administracji publicznej, które gospodarują nieruchomościami wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych, powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości,
użytkowników gruntów państwowych i samorządowych,
osób i jednostek organizacyjnych, które władają gruntami na podstawie umów dzierżawy, zgłoszonych do ewidencji stosownie do art. 28 ust. 4 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Ponadto, nowy przepis nie jest moim zdaniem jednoznaczny. Wprawdzie wynika z niego, że tylko wytwórca osadów może je przekazać do stosowania władającemu powierzchnią ziemi. Literalnie czytając przepis nie jest już jasne, czy stosowanie tych osadów ma być wyłącznie na tej powierzchni ziemi, czy władający tą powierzchnią może stosować osady na innej powierzchni. Także literalnie moim zdaniem nie wynika z tego przepisu, że jest zakaz przekazywania komunalnych osadów ściekowych innym podmiotom niż władającym powierzchnią ziemi, co więcej – z przepisu moim zdaniem wynika, że takim podmiotom osady nie musi przekazywać ich wytwórca. Ale … Te moje wywody są jednak niezgodne z wykładnią systemową i celowościową ustawy. Jeżeli więc jeszcze ktoś czyta nowy przepis tak jak ja, to niech liczy się z kłopotami … bo wg art. 184 UO2:

Art. 184. 1. Kto, nie będąc wytwórcą komunalnych osadów ściekowych, przekazuje do stosowania władającemu powierzchnią ziemi komunalne osady ściekowe
podlega karze aresztu albo grzywny.

2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisowi art. 96 ust. 8, nie powiadamia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zamiarze przekazania komunalnych osadów ściekowych władającemu powierzchnią ziemi,
na której te osady mają być stosowane.

Uwaga. Do czasu wydania nowych rozporządzeń, ale max do 23.01.2015 r., nadal obowiązują stare rozporządzenia [6], [7], [8], [9] – wydane na podstawie UO, a mające związek z komunalnymi osadami sciekowymi.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (UO2) – Dz. U. z 2013 r. poz. 21 – obowiązująca od 23.01.2013 r.
[2] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (UO) – Dz. U. Nr 185/2010 r., poz. 1243, ze zm. – obowiązująca do 22.01.2013 r.
[3] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ) – Dz. U. Nr 25/2008 r., poz. 150, ze zm.
[4] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” – Dz. U. Nr 100/2002 r., poz. 908
[5] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków – Dz. U. Nr 38/2001 r., poz. 454
[6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych – Dz. U. Nr 137/2010 r., poz. 924
[7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów – Dz. U. Nr 249/2010 r., poz. 1673
[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach – Dz. U. Nr 249/2010 r., poz. 1674
[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie procesu odzysku R10 – Dz. U. Nr 86/2011 r., poz. 476