Pytanie: Mam pytanie odnośnie wdrażania zapisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz zapisów uchwał Sejmiku w sprawie wykonania WPGO: Jakie kary (i w jakiej wysokości) grożą operatorowi składowiska odpadów innego niż niebezpieczne i obojętne, gdy instalacja ta nie jest zaliczana do instalacji regionalnej (zgodnie z uchwałą sejmiku województwa w sprawie wykonania WPGO dla województwa xxx), który po wejściu w życie tej uchwały – przyjmuje i unieszkodliwia zmieszane odpady komunalne (bez procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania) o kodzie 20 03 01 (na terenie regionu są składowiska pełniące rolę instalacji regionalnych i instalacje regionalne MBP)? Składowisko to jest wskazane jako instalacja zastępcza i jest zarządzane przez gminną jednostkę organizacyjną, która prowadzi również zbiórkę odpadów komunalnych na podstawie umów z mieszkańcami. Aktualne pozwolenie na unieszkodliwianie i instrukcja eksploatacji – nie straciły ważności – pozwalają na składowanie tych odpadów – żaden przepis przejściowy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie wskazał, kiedy należy – i że w ogóle należy pozwolenia te zmienić.
Do kiedy odpady komunalne zmieszane muszą być poddawane mechaniczno-biologicznemu przetwarzaniu przed ich zeskładowaniem?
Czy kary może nałożyć tylko WIOŚ czy też np. Marszałek (np. po otrzymaniu sprawozdania rocznego od Burmistrza, które wykaże taki fakt)? Czy zależy to od ilości zeskładowanych odpadów, czy tylko od faktu ujawnienia przypadku takiego naruszenia? [A.J.]

Odpowiedź: Odpady komunalne są zdefiniowane w art. 3 ust. 3 pkt 4 UO:

3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
4) odpadach komunalnych – rozumie się przez to odpady powstające
w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych
z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych

Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, oznaczone wg katalogu odpadów [2] kodem 20 03 01, są w przepisach traktowane szczególnie

Właściciel nieruchomości powinien zbierać wytworzone na terenie nieruchomości odpady komunalne w tym zmieszane (wg art. 28 ust. 8 UO nie musi mieć zezwolenia na ich zbieranie)
i przekazywać je uprawnionym odbiorcom, bo wg art. 5 UCZIP:

1. Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez:
3) zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie;
3b) pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi;

z tym że wg definicji z art. 2 ust. 1 pkt 4 UCZIP:

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
4) właścicielach nieruchomości – rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością;
3. Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

„Odbierający” zmieszane odpady komunalne od właścicieli nieruchomości musi je przekazać do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), co wynika z art. 9e UCZIP:

Art. 9e. 1. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do:
2) przekazywania odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.

z tym że „odbierający” takie odpady musi je przekazywać do RIPOK dopiero od dnia wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami (WPGO), w której określone są RIPOK i instalacje zastępcze, bo wg art. 20 ustawy [4] zmieniającej UCZIP:

Art. 20. Do dnia wejścia w życie uchwał, o których mowa w art. 15 ust. 1 UO, podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości przekazuje zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania odebrane od właścicieli nieruchomości do instalacji położonej najbliżej miejsca wytwarzania odpadów, przy zachowaniu hierarchii postępowania z odpadami, o której mowa w art. 7 UO.

i „odbierający” odpady komunalne powinien być wpisany do rejestru (art. 9b UCZIP), ale do końca 2012 r. może je „odbierać” bez wpisu do rejestru, jeżeli posiada zezwolenie na „odbieranie’ odpadów komunalnych (art. 14 ustawy [4]).

Tak więc odebrane od właścicieli nieruchomości zmieszane odpady komunalne nie powinny trafić bezpośrednio na składowisko, lecz powinny być termicznie przekształcone albo przetworzone w instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania (MBP) w ramach RIPOK, a na składowisko należące do RIPOK mogą trafić ewentualne pozostałości z tego przetwarzania, gdyż wg definicji RIPOK z art. 3 ust. 3 pkt 15c UO:

3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
15c) regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych – rozumie się przez to zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 000 mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 POŚ oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub:

a) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się
w całości lub w części do odzysku,

b) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych,

c) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości
z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca
w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych

Gminna jednostka organizacyjna może maksymalnie do 1.07.2013 r. prowadzić odbieranie odpadów komunalnych na podstawie umów z mieszkańcami tj. wg „starych” zasad, gdyż wg art. 11 ustawy [4]:

Art. 11. 1. Właściciel nieruchomości, który 1.01.2012 r. ma zawartą z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą umowę na odbieranie odpadów komunalnych jest zwolniony z uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6h UCZIP, w okresie obowiązywania tej umowy, nie dłużej jednak niż przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy
tj. do 1.07.2013 r.

z tym że wg art. 15 ustawy [4]:

Art. 15. Gminne jednostki organizacyjne, które w dniu wejścia w życie ustawy wykonują działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, są obowiązane dostosować się do wymagań, o których mowa w art. 9d ust. 1 UCZIP, do 1.01.2013 r.

Jeżeli jednak gminna jednostka organizacyjna przekaże odebrane od mieszkańców zmieszane odpady komunalne i przekaże je na będące instalacją zastępczą własne składowisko
w przypadku, gdy RIPOK może przyjąć te odpady, to WIOŚ wg art. 9zb ust. 2 UCZIP nałoży w drodze decyzji karę od 500 do 2000 zł, gdyż w art. 9y ust. 1 pkt 3 UCZIP:

1. Gminna jednostka organizacyjna, która:
3) nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych – podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek

Tak więc przewidziana jest kara wymierzana przez WIOŚ (a nie przez marszałka województwa) za przekazanie na składowisko zmieszanych odpadów komunalnych odebranych od właścicieli nieruchomości, a nie za ich przyjęcie na składowisko w celu składowania. Karę należy wnieść na rachunek bankowy WFOŚiGW.

Jeżeli sytuacja taka się powtórzy, to WIOŚ wyda decyzję gminnej jednostce organizacyjnej zakazującą przez 3 lata odbieranie odpadów, gdyż wg art. 9k pkt 2 UCZIP:

W przypadku gdy stwierdzono, że gminna jednostka organizacyjna odbierająca odpady komunalne od właścicieli nieruchomości:
2) po raz drugi przekazuje zmieszane odpady komunalne, odpady zielone lub pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do instalacji innych niż regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych,
– wojewódzki inspektor ochrony środowiska zakazuje, w drodze decyzji, wykonywania przez tę jednostkę działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na okres 3 lat.

Natomiast inna sytuacja prawna jest w przypadku wytworzenia zmieszanych odpadów komunalnych na terenie nieruchomości przez podmiot niebędący jej „właścicielem” tj. gdy nią nie włada. Taka sytuacja może być np. w przypadku wytworzenia odpadów przez firmę usługową. Jeżeli nie ma odmiennych postanowień regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, to moim zdaniem przepisy nie zakazują przekazywania przez firmę usługową zmieszanych odpadów komunalnych wytworzonych u klienta do innej instalacji niż RIPOK.

Potwierdza to stanowisko MŚ zamieszczone 13.10.2011 r. na stronie MŚ:

Obowiązek przekazania do RIPOK spoczywa jedynie na podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.

Odpady takie usługodawca nie musi przekazywać „właścicielowi” nieruchomości ani „odbierającemu” wpisanemu do rejestru. Odpady takie powinny jednak być przekazane do najbliższych miejsc w regionie, gdyż wg art. 9 UO:

2. Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, o której mowa w art. 143 POŚ, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione.

6. Zakazuje się zbierania oraz przetwarzania:
1) zmieszanych odpadów komunalnych,
2) odpadów zielonych,
3) pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania
– poza regionem gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone.

7. Zakazuje się przywozu na obszar regionu gospodarki odpadami komunalnymi odpadów, o których mowa w ust. 6, wytworzonych poza obszarem tego regionu.

Z tego wynika, że usługodawca może przekazać wytworzone przez siebie zmieszane odpady komunalne na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, a składowisko może je przyjąć, ale moim zdaniem jedynie do końca 2012 r. Większość bowiem zmieszanych odpadów komunalnych (kod 20 03 01) ma ciepło spalania w wysokości 12-16 MJ/kg suchej masy, a więc nie spełni poniższego kryterium dopuszczenia do składowania.

Od 2013 r. kryteria dopuszczania odpadów o kodach 19 08 05, 19 08 12, 19 08 14, 19 12 12 oraz z grupy 20 do składowania na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne są określone w załączniku nr 4a do rozporządzenia [5], który podaje wartości graniczne dla 3 parametrów:

• ogólny węgiel organiczny (TOC) – 5 % suchej masy
• strata przy prażeniu (LOI) – 8 % suchej masy
• ciepło spalania – maksimum 6 MJ/kg suchej masy

Uwaga. Projekt nowej ustawy o odpadach (UO2) przewiduje, że rozporządzenie [5] zachowa moc do czasu wydania nowego, ale maksymalnie przez 2 lata. Nie wiadomo jednak, czy nowe przepisy podtrzymają powyższe warunki dopuszczenia do składowania.

Trzeba mieć też na uwadze to, że przyjęte na składowisko zmieszane odpady komunalne (kod 20 03 01) gmina musi uwzględnić w masie odpadów ulegających biodegradacji zebranych ze strumienia odpadów komunalnych z obszaru gminy w roku rozliczeniowym, przekazanych do składowania. Masę tę oblicza się według wzoru określonego w ust. 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia [6] w celu obliczenia poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania na terenie gminy w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Gmina obowiązana jest do ograniczenia odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania do wymaganego poziomu. W 2012 r. poziom ten nie może przekroczyć 75 %, a w następnych mniej, co określa załącznik nr 1 do rozporządzenia [6].

Od 2013 r. w przypadku przekroczenia przez gminę tych poziomów, WIOŚ (art. 9zb ust. 2 UCZIP) nałoży na gminę w drodze decyzji karę pieniężną (art. 9z ust. 2 i 3, art. 9x ust. 3 UCZIP), którą oblicza się jako iloczyn stawki opłaty za składowanie zmieszanych odpadów komunalnych (wg POŚ) i brakującej masy odpadów komunalnych, wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Karę należy wnieść na rachunek bankowy WFOŚiGW.

Co do ważności decyzji wydanych dla składowiska pomocne będzie pytanie i stanowisko MŚ zamieszczone 13.10.2011 r. na stronie MŚ:

Czy w związku z wprowadzeniem zakazu przekazywania zmieszanych odpadów komunalnych bezpośrednio na składowisko decyzje wydane dla zarządzających składowiskami w zakresie unieszkodliwiania tych odpadów będą z mocy prawa nieważne?

Nie ma przepisu przejściowego, który by wygaszał czy też  stwierdzał, że te decyzje są nieważne z mocy prawa.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (UO) – Dz. U. Nr 185/2010 r., poz. 1243, ze zm.
[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów – Dz. U. Nr 112/2001 r., poz. 1206
[3] Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (UCZIP) – Dz. U. z 2012 r. poz. 391, ze zm.
[4] Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw – Dz. U.  Nr 152/2011 r. , poz. 897, ze zm.
[5] Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu – Dz. U. Nr 186/2005 r., poz. 1553, ze zm.
[6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów – Dz. U. z 2012 r. poz. 676
[7] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ) – Dz. U. Nr 25/2008 r., poz. 150, ze zm.

Tematy powiązane

Wielkie czyszczenie ustaw w zakresie odpadów
Czy nasze odpady selektywnie zebrane są palne?

komentarze 2

1. 
   1 Joanna Wilczyńska napisał(a) 18:09, 19.10.2012:

   Projekt (z 14.09.2012 r.) rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu – przewiduje przesunięcie z 1.01.2013 r. na 1.01.2016 r. wejście w życie załącznika nr 5 (załącznika nr 4a do obecnie obowiązującego rozporządzenia) dotyczącego zakazu składowania odpadów o kodach 19 08 05, 19 08 12, 19 08 14, 19 12 12 oraz z grupy 20 m.in. o cieple spalania powyżej 6 MJ/kg suchej masy

2. 
   2 Joanna Wilczyńska napisał(a) 20:46, 19.09.2015:

   1.01.2016 r. wchodzi w życie załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach – Dz. U. z 2015 r. poz. 1277, który określa „Zakres badań oraz kryteria dopuszczania odpadów o kodach 19 08 05, 19 08 12, 19 08 14, 19 12 12 oraz z grupy 20 do składowania na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne”, m.in. dopuszczalne ciepło spalania tych odpadów 6 MJ/kg suchej masy

Skomentuj...