Jak przepisy „stosuje się odpowiednio”

Często w przepisach prawnych jest zapis „stosuje się odpowiednio”. Nie zawsze jest to właściwie rozumiane i prowadzi do nieporozumień, niepotrzebnych wyjaśnień, uzupełnień i kosztów. Tymczasem nie powinno to sprawiać trudności w stosowaniu prawa zarówno przez podmioty jak i urzędników. Orzecznictwo i literatura niejednokrotnie porusza to zagadnienie. Przykładem może być:

– wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 357/07:

W literaturze i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że odpowiednie stosowanie przepisów prawa oznacza
bądź stosowanie odnośnych przepisów bez żadnych zmian do innego zakresu odniesienia,
bądź stosowanie ich z pewnymi zmianami,
bądź też niestosowanie tych przepisów do innego zakresu odniesienia
(por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2006 r., III CZP 56/06, OSNC 2007, nr 3, poz. 43)

– wyrok WSA w Kielcach z dnia 21 marca 2013 r., II SA/Ke 119/13:

Odpowiednie stosowanie przepisów oznacza
bądź stosowanie ich wprost,
bądź z modyfikacjami.

Wyodrębnia się więc 3 przypadki odpowiedniego stosowania przepisów prawa przy konstrukcji legislacyjnej: „stosuje się odpowiednio”, a mianowicie gdy przepis dotyczący zakresu danego zagadnienia:

1) stosuje się wprost bez żadnych zmian do zakresu innego zagadnienia;

2) stosuje się z pewnymi zmianami do zakresu innego zagadnienia;

3) nie może być w ogóle stosowany do zakresu innego zagadnienia ze względu na bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami ustanowionymi dla tego innego zagadnienia.

Ad 1. Przykładem stosowania przepisów bez żadnych zmian jest art. 41 ust. 8 UO2, wg którego do tzw. łącznego zezwolenia stosować trzeba wprost wszystkie przepisy dotyczące odrębnych zezwoleń:

Art. 41. 8. Do wydania zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zezwolenia na zbieranie odpadów oraz zezwolenia na przetwarzanie odpadów.

Ad 2. Przykładem stosowania przepisów po zmodyfikowaniu jest art. 192 POŚ. Natomiast art. 215 ust. 2 POŚ jest świetnym dopowiedzeniem, jak należy rozumieć „stosuje się odpowiednio” w przypadku zmiany pozwolenia zintegrowanego:

Art. 192. Przepisy o wydawaniu pozwolenia stosuje się odpowiednio
w przypadku zmiany jego warunków.

Art. 215. 2. Wniosek o zmianę pozwolenia zintegrowanego powinien zawierać dane, o których mowa w art. 184 i 208, a decyzja o zmianie pozwolenia zintegrowanego powinna określać wymagania, o których mowa w art. 188 i 211,
mające związek z planowanymi zmianami.

Na powyższym przykładzie widać, że w przypadku wniosku o zmianę pozwolenia „stosowanie odpowiednie” polega na podaniu tylko tego, co w związku z planowanymi zmianami jest konieczne do wydania decyzji zmieniającej pozwolenie. Urzędnik nie powinien więc żądać informacji, które są zbędne do danej zmiany. Nie ma bowiem podstaw prawnych do obciążania wnioskodawcy niepotrzebnymi wyjaśnieniami i uzupełnieniami wniosku, gdyż to pociąga za sobą zbędne koszty i niepotrzebnie przedłuża postępowanie administracyjne związane z wydaniem decyzji. Ograniczenie zakresu wniosku o zmianę pozwolenia do niezbędnego minimum jest zgodne z tendencją rządu do redukcji obciążeń administracyjnych w gospodarce.

Ad 3. Przykładem, gdzie przywoływane przepisy w części nie mogą być w ogóle stosowane do innego zagadnienia ze względu na bezprzedmiotowość, jest art. 21 USZ. Odwołanie do całego Kodeksu cywilnego należy tu moim zdaniem rozumieć w ten sposób, że z Kodeksu cywilnego stosuje się tylko przepisy związane roszczeniami. Natomiast pozostałe przepisy Kodeksu cywilnego będą tu bezprzedmiotowe:

Art. 21. 4. Do roszczenia, o którym mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego.

Uważam, że podobnie należy rozumieć zastosowanie w przepisie prawnym „stają się odpowiednio”. Przykładem może być art. 222 UO2:

Art. 222. Określone w dotychczasowych przepisach procesy odzysku R14 i R15 stają się odpowiednio procesami odzysku R3, R5, R11 i R12, określonymi w załączniku nr 1 do UO2.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ)
[2] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (UO2)
[3] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (USZ)