Opłaty za korzystanie ze środowiska w przypadku stawów rybnych

Pytanie: Ścieki oczyszczane są w oczyszczalni, następnie oczyszczone ścieki są wykorzystywane do zasilania rybnych stawów hodowlanych i do zasilania tych stawów pobierana jest też woda z rzeki. Następnie do rzeki odprowadzana jest mieszanina wody i oczyszczonych ścieków, to czy w takim przypadku trzeba wnosić opłatę za wprowadzanie ścieków? [A.]

Odpowiedź: Generalnie, korzystanie ze środowiska w zakresie poboru wody powierzchniowej i podziemnej oraz za wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi wymaga uiszczania opłaty za korzystanie ze środowiska na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Dodatkowo należy przedłożyć tzw. wykazy „opłatowe” marszałkowi województwa oraz do WIOŚ. Do WIOŚ nie jest wymagane przekazanie wykazów jedynie w przypadku ścieków tzw. deszczowych oraz ścieków z chowu i hodowli ryb innych niż łososiowate i innych organizmów wodnych. (art. 284-286 POŚ)

Przepisy szczególne dotyczące opłat za pobór wody i wprowadzanie ścieków określone są w art. 294-296 POŚ.

Jeżeli opisana w pytaniu gospodarka wodno-ściekowa jest zgodna z aktualnym pozwoleniem wodnoprawnym, to uważam, że nie jest wymagana opłata:

– za pobór wód z rzeki do zasilania stawów rybnych (art. 294 pkt 5 POŚ),

– za wprowadzanie ścieków do stawów rybnych (art. 296 pkt 1 POŚ, art. 9 ust. 1 pkt 19 lit. c PW, art. 31 ust. 5 PW, art. 44 ust. 2 PW);

– za wykorzystane wody (wykorzystana w stawach mieszanina wody z rzeki i wprowadzonych ścieków) wprowadzane ze stawów rybnych do rzeki:

w przypadku ryb łososiowatych – gdy ilość i rodzaj substancji w nich zawartych nie przekroczy wartości określonych w warunkach wprowadzania ścieków (art. 296 pkt 4 POŚ),
w przypadku innych ryb niż łososiowate – gdy średnioroczna produkcja w danym cyklu produkcyjnym nie przekracza 1500 kg/ha (art. 296 pkt 5 POŚ).

W innych przypadkach za wprowadzanie do środowiska ścieków ze stawów rybnych wymagana jest opłata wg art. 274 ust. 4 pkt 2 POŚ w związku z art. 295 ust. 1 i 4a POŚ i art. 296 pkt 4 i 5 POŚ, którą oblicza się:

– za substancje wyrażone wskaźnikiem BZT5, ChZT i zawiesiny ogólnej biorąc pod uwagę wskaźnik, który powoduje opłatę najwyższą – w przypadku ryb łososiowatych i gdy przekroczone są warunki wprowadzania ścieków;

– w postaci zryczałtowanej za każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy ryb w ciągu cyklu produkcyjnego – w przypadku ryb innych niż łososiowate i średniorocznej produkcji w danym cyklu produkcyjnym większej niż 1500 kg/ha.

Uwaga. We wzorach wykazów opłatowych [2] objaśnienie 14 w załączniku nr 4 dotyczące obliczenia opłaty za ścieki w przypadku ryb innych niż łososiowate brzmi:

14) Wysokość opłaty należy obliczyć w następujący sposób: wartość z kolumny 7 (średnioroczny przyrost masy w cyklu na 1 ha) tabeli E pomnożyć przez jednostkową stawkę opłaty i podzielić przez 100

To moim zdaniem prowadzi do niewłaściwego wyliczenia opłaty, gdyż w przypadku danego średniorocznego przyrostu masy w cyklu na 1 ha (np. 1600 kg/ha) i przy stawce na 2011 r. za każde rozpoczęte 100 kg przyrostu masy ryb wg obwieszczenia [3] w wysokości 24,33 zł opłata tak liczona nie będzie zależeć ani od powierzchni stawów i lat trwania cyklu, ani nie będzie zależeć od faktycznej wielkości produkcji netto całego cyklu i będzie zawsze wynosić kwotowo: 1600×24,33/100 = 389,28. Przy tak wyliczonej opłacie wyliczona jednostka też nie jest w zł, lecz nieprawidłowo w zł/ha. Czyli dla średniorocznego przyrostu produkcji w wysokości 1600 kg/ha opłata w wysokości 389,28 (?) będzie i dla stawu o powierzchni 1 ha i dla stawów o powierzchni 100 ha oraz tyle samo dla produkcji netto w całym cyklu np. 4800 kg jak dla np. 100000 kg.

W przypadku takiej kwoty wykaz opłatowy należy przekazać, ale opłata jest należna tylko wtedy, gdy półrocznie przekracza 400 zł na rachunek danego urzędu marszałkowskiego łącznie za wszystkie rodzaje ścieków (ścieki z chowu lub hodowli ryb oraz ścieki bytowe, przemysłowe, deszczowe, chłodnicze, rolniczo wykorzystywane, inne), gdyż wg art. 289 ust. 1 POŚ:

1. Nie wnosi się opłat z tytułu tych rodzajów korzystania ze środowiska spośród wymienionych w art. 273 ust. 1, których półroczna wysokość wnoszona na rachunek urzędu marszałkowskiego nie przekracza 400 zł. Przepisy art. 286 ust. 1–2 stosuje się odpowiednio.

Uważam, że nie jest tu oczywiste, czy to zwolnienie do 400 zł dotyczy też opłat za ścieki w przypadku ryb innych niż łososiowate i innych organizmów wodnych, gdyż opłaty te powinny być wnoszone nie półrocznie, lecz po zakończeniu cyklu produkcyjnego (art. 285 ust. 3 POŚ).

Poniżej przytaczam niektóre wykorzystane w tej odpowiedzi przepisy:

– wg art. 294 pkt 5 POŚ:

Zwolniony z opłat jest pobór wody: (…)
5) na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych, pod warunkiem że pobór ten oraz odprowadzenie wykorzystanej wody jest zgodne z pozwoleniem

– wg art. 296 pkt 1, 4 i 5 POŚ:

Zwolnione z opłat jest wprowadzanie: (…)
1) do ziemi – ścieków w celu rolniczego wykorzystania, w przypadku posiadania pozwolenia wodnoprawnego na takie ich wykorzystanie; (…)
4) do wód lub do ziemi – wód wykorzystanych na potrzeby chowu i hodowli ryb łososiowatych, pod warunkiem że ilość i rodzaj substancji w nich zawartych nie przekroczy wartości określonych w warunkach wprowadzania ścieków do wód;
5) do wód lub do ziemi – wód wykorzystanych, odprowadzanych z obiektów chowu i hodowli ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych, o ile produkcja tych ryb lub tych organizmów, rozumiana jako średnioroczny przyrost masy tych ryb lub tych organizmów w poszczególnych latach cyklu produkcyjnego, nie przekracza 1 500 kg z jednego ha powierzchni użytkowej stawów rybnych tego obiektu w jednym roku danego cyklu.

– wg art. 31 ust. 5 PW:

5. Przez wprowadzanie ścieków do ziemi rozumie się także wprowadzanie ścieków do urządzeń wodnych, z wyjątkiem kanałów oraz zbiorników, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 lit. c. (tj. sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących)

– wg art. 9 ust. 1 pkt 19 lit. c PW:

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
19) urządzeniach wodnych – rozumie się przez to urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności: (…)
c) stawy rybne (…)

– wg art. 44 PW:

1. Ścieki bytowe oraz ścieki komunalne lub przemysłowe o składzie zbliżonym do ścieków bytowych (…) mogą być oczyszczane przez ich rolnicze wykorzystanie.
2. Przez rolnicze wykorzystanie ścieków, o którym mowa w ust. 1, rozumie się zastosowanie ścieków do nawadniania oraz nawożenia użytków rolnych oraz stawów wykorzystywanych do chowu lub hodowli ryb.

Uwaga. Należy pamiętać, że obecnie wg art. 292 pkt 1 POŚ:

W przypadku braku wymaganego pozwolenia podmiot korzystający ze środowiska ponosi opłaty podwyższone o 500 % za: (…)
2) pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.

Podstawa prawna:

[1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ) – Dz. U. Nr 25/2008 r., poz. 150, ze zm. – art. 3, 273, 274, 284, 285, 286, 289, 294, 295, 296
[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat – Dz. U. Nr 97/2009 r., poz. 816
[3] Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2010 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2011 – M.P. Nr 74/2010 r., poz. 945
[4] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska – Dz. U. Nr 196/2008 r., poz. 1217
[5] Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (PW) – Dz. U. Nr 239/2005 r., poz. 2019, ze zm. – art. 5, 9, 31, 44, 122