Emisja zorganizowana czy niezorganizowana

Instalacje do powlekania, do których stosuje się przepisy w sprawie standardów emisyjnych LZO, zawsze wymagają pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza i to niezależnie od tego:
– czy emisja jest zorganizowana czy niezorganizowana;
– czy w pozwoleniu wielkość dopuszczalnej emisji dla źródeł i miejsc wprowadzania wyrażona będzie w jednostkach, w jakich wyrażone są standardy emisyjne, czy wyrażona będzie w kg/h – w przypadku odstąpienia od standardów emisyjnych na podstawie § 37 lub § 38 rozporządzenia w sprawie standardów [1].

W § 33 ust. 4 i 5 rozporządzenia [1] określono, że oprócz emisji niezorganizowanej w niektórych przypadkach jako emisję niezorganizowaną uznaje się emisję poprzez wentylację grawitacyjną, mechaniczną wentylację ogólną (od 1.07.2012 r.) lub zawory bezpieczeństwa i odpowietrzające:

4. LZO wprowadzane do powietrza przez systemy wentylacji grawitacyjnej, z wyjątkiem ich wprowadzania do powietrza przez urządzenia ograniczające wielkość emisji LZO, traktuje się jako LZO wprowadzane do powietrza w sposób niezorganizowany.

5. Jako LZO wprowadzane do powietrza w sposób niezorganizowany traktuje się także LZO wprowadzane do powietrza przez:
1) systemy mechanicznej wentylacji ogólnej,
2) zawory bezpieczeństwa i zawory odpowietrzające w instalacjach do magazynowania LZO
– z wyjątkiem ich wprowadzania do powietrza przez urządzenia ograniczające wielkość emisji LZO.

Poza tym nie ma w przepisach definicji emisji zorganizowanej ani niezorganizowanej. Jednak tak zdefiniowana powyżej emisja niezorganizowana jest wyłącznie dla potrzeb określenia standardów emisyjnych LZO.

Moim zdaniem dla innych potrzeb m.in. do obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu można przyjąć, że emisja zorganizowana jest wtedy, gdy substancje są wprowadzane do powietrza w sposób zorganizowany:

co do miejsca wprowadzania – tj. emisja jest za pośrednictwem przeznaczonych do tego celu środków technicznych (tzw. emitorów), oraz
co do czasu wprowadzania – tj. określony jest czas emisji (a nie przypadkowy jak np. przy oknach, drzwiach, zaworach bezpieczeństwa, zaworach odpowietrzających), oraz
co do wielkości emisji – tj. określona jest wielkość emisji (a nie przypadkowa jak przy zaworach bezpieczeństwa albo zaworach odpowietrzających),

przy czym mogą być odmienne zdania co do pkt 2 i 3 i równoczesnego występowania ich z pkt 1.

Nie ma też definicji emitora, ale moim zdaniem za emitor można rozumieć środek techniczny przeznaczony do wprowadzania substancji do powietrza (komin, kanał wentylacji grawitacyjnej, wywietrzak, mechaniczna wentylacja wywiewna ogólna lub miejscowa, odciąg miejscowy …), dla którego zgodnie z referencyjną metodyką modelowania poziomów substancji w powietrzu określoną w załączniku nr 3 do rozporządzenia w sprawie wartości odniesienia [3] określa się:

położenie emitora – za pomocą współrzędnych Xe [m] i Ye [m], przy czym oś X jest skierowana w kierunku wschodnim, a oś Y – w kierunku północnym;
parametry emitora:
- geometryczna wysokość emitora liczona od poziomu terenu – h [m]
- średnica wewnętrzna wylotu emitora – d [m] (d_r – średnica równoważna w przypadku emitora o wylocie prostokątnym)
- prędkość gazów odlotowych na wylocie emitora – v [m/s]
- temperatura gazów odlotowych na wylocie emitora – T [K]

W przypadku emisji zorganizowanej (wg metodyki referencyjnej – emisja z emitorów) rozprzestrzenianie się substancji w powietrzu oblicza się z zastosowaniem metodyki referencyjnej określonej w pozycjach 1-5 załącznika nr 3 do rozporządzenia [3].

W przypadku emisji niezorganizowanej (wg metodyki referencyjnej – brak emitorów) metodyka referencyjna określona jest też w załączniku nr 3 do rozporządzenia [3] ale w pozycji 6 – dla źródeł powierzchniowych a w pozycji 7 – dla źródeł liniowych, wg których najpierw tworzy się umownie fikcyjne emitory, a potem obliczenia rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu dokonuje się tak jak w przypadku emitorów rzeczywistych.

Zgodnie z metodyką referencyjną [3], z obszaru objętego obliczeniami wyłącza się teren zakładu, dla którego dokonuje się obliczeń, a w przypadku emisji takich samych substancji z emitorów znajdujących się na terenie zakładu obliczenia poziomów substancji w powietrzu wykonuje się dla zespołu tych emitorów z uwzględnieniem dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu [4], które są standardem jakości środowiska w zakresie powietrza (art. 3 pkt 28 lit. a i pkt 34 POŚ), oraz wartości odniesienia substancji w powietrzu [3].

Obliczenia stężeń jednogodzinnych i stężeń średniorocznych oraz opadu pyłu obecnie przeprowadza się z zastosowaniem programów komputerowych, które uwzględniają powyższe metodyki referencyjne. Wiadomo jest jednak, że metodyki te nie zawsze dają wartości odpowiadające rzeczywistym poziomom substancji w powietrzu, szczególnie w przypadku niskich emitorów oraz w przypadku emisji niezorganizowanej. Dlatego też wg art. 12 ust. 2 pkt 1 POŚ jest dopuszczalne stosowanie innej metodyki, pod warunkiem:

że umożliwia ona uzyskanie dokładniejszych wyników, a uzasadnieniem jej zastosowania są zjawiska meteorologiczne, mechanizmy fizyczne i procesy chemiczne, jakim podlegają substancje lub energie – w przypadku metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji lub energii w środowisku

Emisja niezorganizowana moim zdaniem powinna być uwzględniana w obliczeniach rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu wtedy, gdy jest możliwa do określenia i jej wielkość jest istotna, ale zawsze wtedy powinna być uwzględniona, gdy jest to emisja z instalacji wymagającej pozwolenia.

Przemawia za tym art. 144, 186 i 222 POŚ:

Art. 186. Organ właściwy do wydania pozwolenia odmówi jego wydania, jeżeli: (…)

2) eksploatacja instalacji powodowałaby przekroczenie dopuszczalnych standardów emisyjnych;

3) eksploatacja instalacji powodowałaby przekroczenie standardów jakości środowiska

Art. 144 (…) 2. Eksploatacja instalacji powodująca wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza (…) nie powinna, z zastrzeżeniem ust. 3, powodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny.

3. Jeżeli w związku z funkcjonowaniem instalacji utworzono obszar ograniczonego użytkowania, eksploatacja instalacji nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza tym obszarem.

3a. Jeżeli utworzono strefę przemysłową, eksploatacja instalacji na jej obszarze nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska oraz wartości odniesienia poza granicami strefy przemysłowej.

Art. 222. 1. W razie braku standardów emisyjnych i dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu ilości gazów lub pyłów dopuszczonych do wprowadzania do powietrza ustala się na poziomie niepowodującym przekroczeń:
a) wartości odniesienia substancji w powietrzu

Mając powyższe przepisy na uwadze uważam, że na podstawie przedstawionych we wniosku o pozwolenie obliczeń wielkości emisji i obliczeń rozprzestrzenia się substancji w powietrzu (stężeń 1-godzinnych, stężeń średniorocznych, opadu pyłu) w wyniku emisji z terenu zakładu, a przede wszystkim w wyniku emisji zorganizowanej i niezorganizowanej z instalacji wymagających pozwolenia:

1) organ musi odmówić wydania pozwolenia dla instalacji, z której rzeczywista emisja powodowałaby przekroczenie standardów emisyjnych określonych w rozporządzeniu [1];

2) organ musi odmówić wydania pozwolenia dla instalacji, z której rzeczywista emisja powodowałaby przekroczenie standardów jakości środowiska określonych w rozporządzeniu [4], a więc:

dla dwutlenku azotu – w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu D1 przez percentyl 99,8 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 jest większa niż dopuszczalna 18 razy w roku czyli 18 h/8760 h =0,002=0,2 %
dla dwutlenku siarki – w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu D1 przez percentyl 99,726 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 jest większa niż dopuszczalna 24 razy w roku czyli 24 h/8760 h =0,00274=0,274 %
dla benzenu (LZO), dwutlenku azotu, ołowiu, pyłu zawieszonego PM10 – w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu pomniejszonego o tło Da-R przez stężenie średnioroczne
dla tlenków azotu, dwutlenku siarki – w przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu ze względu na ochronę roślin pomniejszonego o tło Da-R przez stężenie średnioroczne;

3) gdy w pozwoleniu nie określa się standardów emisyjnych bo nie dotyczą danej instalacji albo gdy dla LZO odstąpiono od standardów emisyjnych na podstawie § 37 lub § 38 rozporządzenia [1], oraz gdy dla substancji nie określono dopuszczalnego poziomu D1 albo Da lecz tylko wartości odniesienia D1, Da, Dp, to organ w pozwoleniu ustala dla danej instalacji jako emisję dopuszczalną tzw. „emisję graniczną”, która nie będzie powodować przekroczenia:

wartości odniesienia stężeń 1-godzinnych D1 przez percentyl 99,8 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 nie jest większa niż 0,2 % czasu w roku
wartości odniesienia stężeń średniorocznych pomniejszonych o tło Da-R przez stężenie średnioroczne
wartości odniesienia opadu substancji pyłowych (pył ogółem, kadm, ołów) w roku pomniejszonych o tło Dp-Rp przez całkowity roczny opad;

4) gdy w pozwoleniu określa się dla danej instalacji standardy emisyjne i gdy obliczenia rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu wykazują przekroczenia norm określonych w rozporządzeniu [3] lub [4] dla emisji wynikającej ze standardów emisyjnych, ale rzeczywista emisja jest niższa niż wynikająca ze standardów emisyjnych, to:

– w przypadku przekroczenia dopuszczalnych poziomów [4] organ w pozwoleniu ustala jako emisję dopuszczalną tzw. „graniczny standard emisyjny”, która to emisja:

dla dwutlenku azotu – nie będzie powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu D1 przez percentyl 99,8 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 nie jest większa niż dopuszczalna 18 razy w roku czyli 18 h/8760 h =0,002=0,2 %
dla dwutlenku siarki – nie będzie powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu D1 przez percentyl 99,726 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 nie jest większa niż dopuszczalna 24 razy w roku czyli 24 h/8760 h =0,00274=0,274 %
dla benzenu (LZO), dwutlenku azotu, ołowiu, pyłu zawieszonego PM10 – nie będzie powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu pomniejszonego o tło Da-R przez stężenie średnioroczne
dla tlenków azotu, dwutlenku siarki – nie będzie powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu ze względu na ochronę roślin pomniejszonego o tło Da-R przez stężenie średnioroczne,

– w przypadku przekroczenia wartości odniesienia [3] dla substancji, dla których nie określono dopuszczalnego poziomu D1 albo Da lecz tylko wartość odniesienia D1, Da, Dp, organ w pozwoleniu ustala jako emisję dopuszczalną „standard emisyjny” (pełny), ale może zalecić ograniczanie wielkości emisji tych substancji, które w obliczaniach wykazały przekroczenia:

wartości odniesienia stężeń 1-godzinnych D1 przez percentyl 99,8 stężeń 1-godzinnych, tj. gdy częstość przekracza D1 jest większa niż 0,2 % czasu w roku
wartości odniesienia stężeń średniorocznych pomniejszonych o tło Da-R przez stężenie średnioroczne
wartości odniesienia opadu substancji pyłowych (pył ogółem, kadm, ołów) w roku pomniejszonych o tło Dp-Rp przez całkowity roczny opad;

5) gdy w pozwoleniu określa się dla danej instalacji standardy emisyjne i gdy obliczenia rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu nie wykazują przekroczenia norm dla emisji wynikającej ze standardów emisyjnych i gdy rzeczywista emisja nie przekracza emisji wynikającej ze standardów emisyjnych, to organ w pozwoleniu ustala jako emisję dopuszczalną „standard emisyjny” (pełny).

Uwaga. Powyższe rozważania dotyczą nie tylko instalacji do powlekania z wykorzystywaniem LZO, o której jest mowa na wstępie, ale dotyczą wszelkich instalacji powodujących emisję substancji (LZO i innych) do powietrza i mogą być pomocne przy składaniu wniosków o pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, dokonywaniu zgłoszenia instalacji z uwagi na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, a także przy wydawaniu pozwoleń, przyjmowaniu zgłoszeń i wydawaniu sprzeciwu dla zgłaszanej instalacji (art. 152 ust. 4a POŚ).

Podstawa prawna

[1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji – Dz. U. Nr 95/2011 r., poz. 558 – § 37, 38, załącznik nr 9 – obowiązuje od 25.05.2011 r.
[2] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ) – Dz. U. Nr 25/2008 r., poz. 150, ze zm. – art. 145, 181, 184, 188
[3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu – Dz. U. Nr 16/2010 r., poz. 87
[4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu – Dz. U. Nr 47/2008 r., poz. 281